Olsztyn – miasto lasów i jezior
11 jezior w granicach administracyjnych miasta, 3 rzeki, 2 rezerwaty przyrody, jeden
z największych lasów miejskich w Europie – Olsztyn to miasto, którego rytm wyznacza
przyroda. Unikalne walory przyrodniczo-krajobrazowe czynią Olsztyn miastem wyjątkowym
w skali kraju.
Olsztyn zwiedzanie z przewodnikiem
Olsztyn, jak na stolicę Krainy Tysiąca Jezior przystało, może pochwalić się 11 jeziorami w granicach miasta. Największym olsztyńskim jeziorem jest Ukiel (nazywane również Krzywym). Jego powierzchnia wynosi 412 ha, a największa głębia osiąga 43 m. Na akwen składają się cztery zbiorniki wodne: Ploso Olsztyńskie (Zatoka Grunwaldzka), Ploso Gutkowskie (Zatoka Kopernika), Ploso Łupstyskie (Łabędzia Szyja) i Ploso Przejma (Pacyfik). W okresie międzywojennym między Jeziorem Ukiel a pobliskim Jeziorem Sukiel kursowały dwa statki „Copernicus” i „Belian„. Dowoziły one wycieczkowiczów do nieistniejącej dziś Restauracji Rozgwiazda, której specjalnością były dania z królika, ciasto drożdżowe oraz naleśniki z budyniem w polewie czekoladowej.
Z kolei Jezioro Długie jeszcze w latach 70-tych XX w. było jednym z najbardziej zanieczyszczonych zbiorników wodnych w Polsce – konieczna stała się jego rekultywacja. Skuteczną okazała się metoda napowietrzania jeziora – stojąca na brzegu sprężarka tłoczyła powietrze do zamontowanych na jeziorze aeratorów. Następnie do wód jeziora wprowadzono specjalne środki strącające nadmiar fosforu. W efekcie tych zabiegów Jezioro Długie w 2004 r. zostało uznane za zrekultywowane – jest to jeden z bardzo nielicznych przykładów skutecznej rekultywacji technicznej w Polsce. Jezioro Długie, po zagospodarowaniu jego brzegów w 2012 r., stanowi jedno z najbardziej popularnych miejsc wypoczynku i relaksu mieszkańców Olsztyna.
Jezioro Tyrsko natomiast uzyskało w 1957 r. status rezerwatu i chroniło poryblin jeziorny – relikt epoki lodowcowej, który objęty jest ścisłą ochroną gatunkową. Poryblin występuje w wodach o dużej przejrzystości. Niestety w 1970 r. obecność poryblina jeziornego w Jeziorze Tyrsko zmalała na tyle, że rezerwat został zlikwidowany.
Współcześnie na terenie miasta znajdują się 2 rezerwaty przyrody – śródleśne torfowiska Redykajny i Mszar. Zostały one objęte specjalną ochroną już ponad 100 lat temu, w 1907 r.
Woda w Olsztynie to nie tylko jeziora, ale również rzeki. Pierwotna nazwa miasta, Allenstein, oznacza „gród nad Łyną”. Łyna ze względu na swoje walory obronne miała znaczący wpływ na wybór miejsca założenia średniowiecznego miasta. Łyna jest najdłuższą rzeką województwa warmińsko-mazurskiego oraz osią hydrograficzną Olsztyna – przecina je z południa na północ. Oprócz Łyny przez miasto przepływają dwie rzeki: Wadąg i Kortówka.
Tereny leśne zostały przyznane Olsztynowi już w akcie lokacyjnym, w 1353 r. Był to tzw. Las Dywicki rozciągający się między Olsztynem a wsią Dywity. Pod koniec XIV w. miejski teren leśny został rozszerzony o położone na południe od Olsztyna lasy nad Jeziorem Kielarskim, tzw. Windugę. Z początkiem XX wieku Las Dywicki stał się ulubionym terenem rekreacyjnym mieszkańców Olsztyna. Szczególnie popularnymi stały się trasy spacerowe wokół Jeziora Długiego oraz tzw. Jakubowo – teren położony przy drodze na Dobre Miasto. To tu wybudowano Dom Zdrojowy, utworzono przepiękny park, otwarto restaurację, stadion leśny i strzelnicę. W 1907 roku w Lesie Miejskim zbudowano sanatorium przeciwgruźlicze, umiejscowione tu ze względu na lecznicze działanie tutejszego leśnego powietrza na choroby płuc. Do Olsztyna jako uzdrowiska przyjeżdżano w tamtych czasach nawet z odległego Berlina. Współczesny Las Miejski obejmuje tylko północną część dawnych lasów należących do miasta (Windugę w 1952 r. włączono do Nadleśnictwa Nowe Ramuki), mimo to jest jednym z największych tego typu kompleksów w Europie.
Olsztyn stanowi idealny przykład symbiozy aglomeracji miejskiej z przyrodą. To lasy i jeziora w znacznej mierze decydują o charakterze miasta.
Olsztyn Przewodnicy
