W Polsce istnieje 10 form ochrony przyrody, które są uregulowane prawnie. Są to: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Ochrona przyrody na Warmii i Mazurach odgrywa istotną rolę, a rezerwaty i parki krajobrazowe Warmii i Mazur decydują o turystycznej atrakcyjności regionu.

SŁUCHAJ W WERSJI AUDIO >> LINK DO PODCASTU

Turystyka przyrodnicza – Warmia i Mazury

Dzisiaj skupimy się na parkach krajobrazowych. W sumie w Polsce jest ich 125. Stanowią one około 8% powierzchni kraju. Pierwszy park krajobrazowy powstał w 1976 roku. Jest to Suwalski Park Krajobrazowy. Najstarszy położony na terenie województwa warmińsko-mazurskiego – Mazurski Park Krajobrazowy – jest tylko o rok młodszy. Utworzono go w 1977 roku. Warto też przy tej okazji wspomnieć, że na Warmii i Mazurach nie mamy żadnego parku narodowego. Nie jesteśmy jednak w tym osamotnieni w skali kraju – w wielu województwach nie występują parki narodowe. W sumie w Polsce mamy ich 23, z czego aż 6 w Małopolsce. Po sąsiedzku, w województwie podlaskim, liczba parków narodowych również robi wrażenie – jest ich tam aż 4.

Ale wracamy do parków krajobrazowych. Według definicji ustawowej parki krajobrazowe to obszary chronione ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe. Powoływane są w drodze uchwały sejmiku województwa, który przyjmuje również plan ochrony dla parku krajobrazowego. Oprócz ochrony wartości przyrodniczych, głównymi celami funkcjonowania parków krajobrazowych jest zachowanie tradycyjnego krajobrazu oraz udostępnienie społeczeństwu obszaru parku w celach rekreacyjnych, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Ważną rolą zarządów parków krajobrazowych jest prowadzenie działań w zakresie edukacji przyrodniczej i krajobrazowej.

Przewodnik po parkach krajobrazowych województwa warmińsko-mazurskiego

Ile jest parków krajobrazowych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego? Na Warmii i Mazurach znajduje się osiem parków krajobrazowych. Pięć z nich w całości leży w granicach warmińsko-mazurskiego, a pozostałe trzy położone są w mniejszej lub większej części również na terenie innych województw.

Przewodnik po parkach Warmii i Mazur

W całości na terenie warmińsko-mazurskiego leżą:
1) Najstarszy – Mazurski Park Krajobrazowy z siedzibą w Krutyni, założony w 1977 roku.
2) Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej z bazą w Elblągu, powstał w 1985 roku.
3) Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich z 1994 roku z siedzibą w Jerzwałdzie – ta baza może się wydawać dziwna dla tego parku, ale wynika ona z tego, że PK Wzgórz Dylewskich tworzy zespół parków krajobrazowych razem z PK Pojezierza Iławskiego, a siedziba właśnie tego drugiego parku znajduje się w Jerzwałdzie, nad Jeziorem Jeziorak.
4) Welski Park Krajobrazowy utworzony w 1995 roku, którego baza znajduje się w miejscowości Jeleń koło Lidzbarka (tego nad rzeką Wel oczywiście).
5) Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej z siedzibą w Żytkiejmach założony w 1998 roku.

Parki krajobrazowe – Warmia i Mazury – przewodnik

Pozostałe trzy parki krajobrazowe województwo warmińsko-mazurskie dzieli z innymi województwami.

6) Z kujawsko-pomorskim – Brodnicki Park Krajobrazowy założony w 1985 roku, którego siedziba znajduje się w Grzmięcy, położonej na terenie kujawsko-pomorskiego.
7) Z kujawsko-pomorskim i mazowieckim – Górznieńsko-Lidzbarki Park Krajobrazowy założony w 1990 roku. Jego siedziba mieści się w Rudzie – miejscowości położonej na terenie województwa kujawsko-pomorskiego.
8) Z pomorskim – Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego powstały w 1993 roku z siedzibą w Jerzwałdzie (wspólna z PK Wzgórz Dylewskich).

Najpiękniejsze parki krajobrazowe Warmii i Mazur nie mają sobie równych.

Co zobaczyć w parkach krajobrazowych Warmii i Mazur

Dziś na tapet weźmiemy Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy (będę używać skrótu GLKP). Obejmuje on obszar 27,5 tys. ha w trzech województwach: 51% leży w kujawsko-pomorskim (tu, w Rudzie, mieści się siedziba parku), 31% w warmińsko-mazurskim, 18% w mazowieckim. Warmińsko-mazurska część GLPK położona jest na terenie gminy Lidzbark. Pod względem fizyczno-geograficznym obszar GLPK znajduje się we wschodniej części Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego, na styku trzech mezoregionów: zachodnia część to Pojezierze Dobrzyńskie, północ – Garb Lubawski, a południe i wschód – Równina Urszulewska. Od 1993 roku cały teren Parku wchodzi w skład „Zielonych Płuc Polski” – obszaru uznawanego za najczystszy i najbogatszy przyrodniczo fragment kraju.

Teren Parku cechuje się dużymi różnicami wysokości. Najniższy punkt znajduje się w dolinie Brynicy w Bartniczce (ok. 80 m n.p.m.), a najwyższy na „Sarniej Górze” (189,8 m n.p.m.), co daje blisko 110 m różnicy poziomów. W północnej części Parku oraz w rejonie Górzna deniwelacje dochodzą do 30–40 m, nadając krajobrazowi charakter zbliżony do podgórskiego. I nie są to tylko czcze słowa – polecam wybrać się na wycieczkę rowerową, by doznać tego podgórskiego klimatu.

Atrakcje parków krajobrazowych | Warmia Mazury

Szczególnym urokiem wyróżnia się dolina rzeki Brynicy. Dodatkowym atutem krajobrazowym GLPK są malownicze jeziora – na obszarze Parku znajduje się ich 29, o łącznej powierzchni około 490 ha.

Brynica jest najważniejszą rzeką Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego i stanowi jego główną oś hydrograficzną. Rzeka ma 23,1 km długości. Na terenie Parku znajduje się 18-kilometrowy odcinek jej biegu. Rzeka ma źródła na niewielkim obszarze podmokłym położonym przy jeziorze Bryńsk Szlachecki, a kończy swój bieg, uchodząc do Drwęcy w rejonie leśnej osady Długi Most.

Niedaleko źródeł Brynicy znajduje się cmentarz potyfusowy. To miejsce spoczynku osób zmarłych podczas epidemii tyfusu. W Bryńsku Szlacheckim taki cmentarz funkcjonował w latach 1821–1831. Informacji o epidemiach tyfusu zachowało się bardzo niewiele, a ślady takich cmentarzy są zazwyczaj zniszczone lub całkowicie zatarte. Mogiły potyfusowe lokowano na uboczu, z dala od zabudowań, a w świadomości mieszkańców budziły lęk i rzadko je odwiedzano. Zwykle nie stawiano tu nagrobków – jedynym znakiem pamięci był wspólny krzyż. Z biegiem lat miejsca te zarastały i popadały w zapomnienie. Jednak o ofiarach epidemii tyfusu w Bryńsku pamięta się do dziś.

Tyfus to choroba zakaźna, która może występować w dwóch głównych postaciach: duru brzusznego (tyfusu) i tyfusu plamistego. Dur brzuszny jest przenoszony drogą pokarmową, głównie przez skażoną wodę i żywność. Tyfus plamisty, z kolei, jest przenoszony przez wszy i pchły, a jego występowanie jest związane z warunkami sanitarnymi. Objawia się wysoką gorączką, bólami głowy, wysypką, a w ciężkich przypadkach może prowadzić do śmierci. Szczególnie groźny był w czasach wojen i kryzysów, gdy panowały złe warunki higieniczne. Tyfus wiązał się z wyniszczeniem organizmu, wysoką gorączką i majaczeniami. Tyfus często odpowiadał za masowe zgony w Europie aż do XX wieku, zanim wprowadzono antybiotyki, szczepienia i poprawie uległa higiena.

W pobliżu kolonii Buczkowo Brynica głęboko wcina się w otaczające wzgórza, tworząc stromy jar o zboczach wysokich na 40–50 m, przez co przybiera charakter górskiego potoku. Ten wyjątkowo malowniczy i cenny przyrodniczo fragment objęty został ochroną w postaci dwóch rezerwatów – Jar Brynicy i Jar Brynicy II – położone są po obu stronach rzeki, w niedalekiej odległości.

Istotnym bogactwem GLPK są także lasy, zajmujące około 70% jego powierzchni.

Przewodnik turystyczny po parkach Warmii i Mazur

Na terenie GLPK znajduje się 7 rezerwatów przyrody:

1) Zacznę właśnie od Jaru Brynicy, który ma powierzchnię ponad 29 ha, a utworzony został już w 1955 r.
Rezerwat chroni malowniczy odcinek doliny Brynicy, gdzie rzeka płynie w głębokim jarze ze stromymi zboczami porośniętymi lasem. Występują tu źródliska, stare drzewostany (140–160 lat), fragmenty olsów i łęgów jesionowych oraz stanowiska lęgowe zimorodka i pluszcza.

Zimorodek to niewielki, niezwykle barwny ptak, którego rozpoznać można po intensywnie niebieskim grzbiecie i pomarańczowej piersi. Zamieszkuje czyste rzeki, strumienie, jeziora i stawy, gdzie poluje na ryby, drobne płazy i owady wodne, nurkując z zaskoczenia. Gniazduje w norach wykopanych w piaszczystych skarpach nad wodą. Jest gatunkiem chronionym, a jego obecność świadczy o dobrej jakości środowiska wodnego.

Pluszcz to średniej wielkości ptak, łatwy do rozpoznania dzięki ciemnobrązowemu ubarwieniu z charakterystyczną białą plamą na piersi. Jest właściwy dla obszarów górskich. Pluszcze niegdyś występowały liczniej na niżu polskim ze względu na młyny wodne, których praca nadawała na krótkich odcinkach rzek górski charakter nurtu. Gdy budowle te zaczęły zanikać, pluszcze przestały na tych obszarach się pojawiać. Ale nad Brynicą można go jeszcze spotkać. Pluszcz żyje nad czystymi, wartko płynącymi potokami i rzekami, gdzie poluje na bezkręgowce wodne, drobne ryby i larwy owadów, potrafiąc nurkować i chodzić po dnie w poszukiwaniu pokarmu. Gniazda zakłada zwykle w pobliżu wody, w szczelinach, pod mostami. Jest gatunkiem chronionym i uważanym za wskaźnik czystości wód.

Wyjaśnię jeszcze dwa pojęcia, które się pojawiły przy okazji rezerwatu przyrody Jar Brynicy – ols i łęg.

Ols to typ lasu bagiennego, porastający podmokłe tereny, najczęściej w obniżeniach terenu, dolinach rzecznych i w pobliżu źródlisk. Dominuje w nim olcha czarna (stąd nazwa), która najlepiej znosi zalewanie i podmokłe gleby. Teren jest zwykle trudno dostępny, podmokły, często z widocznymi kępami i zagłębieniami wypełnionymi wodą.

Łęg to z kolei typ lasu liściastego związanego z dolinami rzek, strumieni i innych cieków wodnych. Powstaje na żyznych, okresowo zalewanych glebach aluwialnych (nanoszonych przez wodę). Drzewostan tworzą głównie wierzby, topole, jesiony, wiązy, dęby, czasem lipy. Można powiedzieć, że ols występuje na terenach stale podmokłych, a łęgi – tam, gdzie rzeka okresowo wylewa.

2) Kolejny rezerwat przyrody znajdujący się na terenie tego parku to Szumny Zdrój o powierzchni ponad 37 ha, utworzony w 1958 r.

Rezerwat Szumny Zdrój im. Kazimierza Sulisławskiego rozciąga się nad jeziorem Młyńskim, chroni naturalne zbiorowiska leśne z rzadkimi gatunkami roślin, m.in. licznie występującym czosnkiem niedźwiedzim. Teren wyróżnia się urozmaiconą rzeźbą, z największą osobliwością – dużą niszą źródliskową o stromych zboczach i kamienistym dnie. Występują tu m.in. klonowo-lipowy grąd zboczowy, łęgi jesionowo-olszowe i olsy. Patron rezerwatu – Kazimierz Sulisławski – był nadleśniczym, konserwatorem przyrody w Bydgoszczy, przyjacielem malarza Leona Wyczółkowskiego, który znany był z pejzaży.

Czosnek niedźwiedzi, który licznie występuje na obszarze Szumnego Zdroju, to roślina zielna z rodziny amarylkowatych, blisko spokrewniona z czosnkiem pospolitym. Rośnie w wilgotnych, żyznych lasach liściastych, zwłaszcza w łęgach i grądach, tworząc wiosną gęste, zielone kobierce. Ma szerokie, lancetowate liście o intensywnym czosnkowym zapachu, a w maju i czerwcu zakwita białymi, kulistymi kwiatostanami. Od wieków znany jest ze swoich właściwości leczniczych – działa bakteriobójczo, wspiera trawienie i wzmacnia odporność. Jego obecność świadczy o naturalnym i mało przekształconym charakterze lasu. Swoją nazwę zawdzięcza temu, że zjadają go zaraz po przebudzeniu ze snu zimowego niedźwiedzie. Zawarte w roślinie wartościowe substancje oczyszczają zwierzęce organizmy i pomagają wrócić do aktywności po miesiącach letargu.

Grąd to typ lasu liściastego rosnącego na żyznych, umiarkowanie wilgotnych glebach, najczęściej w dolinach rzecznych i na niższych partiach wzniesień, zazwyczaj z przewagą grabów i dębów. Można go traktować jako typowy pierwotny las liściasty Europy Środkowej.

3) Kolejny rezerwat przyrody znajdujący się na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego to Klonowo. Ma powierzchnię ponad 30 ha. Utworzono go w 1958 r.

Rezerwat, położony nad jeziorem Lidzbarskim, chroni fragment lasu mieszanego na terenie o zróżnicowanej rzeźbie. Wiek drzewostanów wynosi około 190 lat. Występują tu liczne chronione rośliny, m.in. wawrzynek wilczełyko i lilia złotogłów.

Wawrzynek wilczełyko to niewielki, ale bardzo charakterystyczny krzew liściasty z rodziny wawrzynkowatych. Rośnie głównie w cienistych lasach liściastych, na żyznych i umiarkowanie wilgotnych glebach. Jego kwiaty są drobne, intensywnie różowe lub fioletowe, pojawiają się wczesną wiosną, zanim pojawią się liście. Owoce stanowią czerwone jagody, bardzo trujące.

Nazwa „wawrzynek wilczełyko” pochodzi od cech tej rośliny. „Wawrzynek” nawiązuje do podobieństwa liści do liści wawrzynu, a „wilczełyko” do silnie trujących właściwości kory i owoców, które mogą powodować podrażnienia skóry i inne dolegliwości.

Lilia złotogłów to z kolei efektowna roślina cebulowa rosnąca w cienistych lasach liściastych i mieszanych, na żyznych, wilgotnych glebach. Charakteryzuje się wysoką łodygą (do 1,5 m) i zwisającymi, fioletoworóżowymi kwiatami z ciemnymi plamkami, zebranymi w grona. Kwitnie w czerwcu i lipcu, a jej cebule i części nadziemne są trujące. Lilia złotogłów jest gatunkiem chronionym, cennym ze względu na rzadkość i walory przyrodnicze. Występuje głównie w górach. Jest częstym motywem sztuki ludowej Podhala.

Nazwa „lilia złotogłów” pochodzi od charakterystycznych, złocistych cebulek tej rośliny, które mają dachówkowato ułożone łuski. Łacińska nazwa gatunkowa, Lilium martagon, ma swoje korzenie w starożytnej Grecji, gdzie wierzono, że kwiaty lilii powstały z mleka bogini Hery. Drugi człon nazwy, martagon, wiąże się z alchemicznymi wierzeniami, gdzie roślina ta była poświęcona Marsowi i używana w próbach przemiany metali w złoto.

Do Klonowa dojedziemy z Lidzbarka drezynami. Drezyna to pojazd napędzany siłą mięśni, przypominający rower, ale poruszający się po torach. Trasa Lidzbark – Klonowo – Lidzbark liczy 7,2 km, a czas jej pokonania wynosi 1 godz. 45 min. W sezonie drezyny jeżdżą 4 razy dziennie, co dwie godziny od 10.00. Lidzbarska Kolej Drezynowa startuje z dawnej stacji kolejowej w Lidzbarku. Atrakcja ta jest nowością sezonu turystycznego roku 2025.

4) Kolejny rezerwat przyrody – Ostrowy nad Brynicą – ma powierzchnię trochę ponad 2 ha, a utworzony został w 1962 r. Ten rezerwat leśny chroni las sosnowo-lipowy z rzadkimi roślinami kserotermicznymi czyli gatunkami ciepło- i sucholubnymi. Położony jest na „wyspie mineralnej” wśród torfowisk nad Brynicą. Drzewostan tworzy głównie 150-letnia sosna w górnym piętrze oraz lipa drobnolistna w niższym.

5) Następny rezerwat przyrody położony na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego to Czarny Bryńsk o powierzchni ponad 13 ha, utworzony w 1963 r. Ten rezerwat florystyczny chroni rzadką w regionie kłoć wiechowatą oraz rośliny torfowiskowe, m.in. rosiczkę okrągłolistną, przygiełkę białą i bagnicę torfową. Obejmuje eutroficzne jezioro Czarny Bryńsk, na którego powierzchni występują skupienia grzybieni białych.

Jezioro eutroficzne to zbiornik wodny charakteryzujący się wysoką żyznością, czyli bogactwem substancji odżywczych, zwłaszcza związków azotu i fosforu. To z kolei prowadzi do intensywnego rozwoju życia biologicznego, w tym fitoplanktonu, co może objawiać się zakwitem wody i spadkiem jej przezroczystości.

6) Kolejny rezerwat przyrody położony na terenie parku to Mszar Płociczno o powierzchni ponad 182 ha, utworzony w 1998 r.

Rezerwat torfowiskowy Mszar Płociczno obejmuje duży kompleks torfowiska przejściowego (ok. 27 ha) z zanikającym jeziorem eutroficznym, otoczony borami sosnowymi. Występuje tu wiele rzadkich i chronionych gatunków roślin, m.in. turzyca strunowa, fiołek torfowy, bagno zwyczajne, rosiczka okrągłolistna, pływacz drobny, starzec błotny oraz pięć gatunków widłaków. Przez swą nazwę zainteresował mnie szczególnie starzec błotny. Ma żółte kwiaty, zebrane w koszyczki podobne do małych słoneczników, tworzące baldachogroniasty kwiatostan. Na żółto kwitnie od maja do lipca.

Obszar rezerwatu wchodzi w skład sieci Natura 2000 Mszar Płociczno. Na terenie Parku wyznaczono dwa obszary ochrony siedlisk Natura 2000: wspomniany Mszar Płociczno i Ostoja Lidzbarska.

Ostoja Lidzbarska w znacznym stopniu stanowi ostoję czerwończyka nieparka – gatunku motyla. Motyl ten nie jest gatunkiem szczególnie rzadkim w północnej Polsce, ale tu jego populacja jest liczna.

7) Najmłodszy rezerwat przyrody parku to Jar Brynicy II o powierzchni ponad 28 ha, utworzony w 2001 r. Ten rezerwat leśny chroni naturalny las grądowy oraz cenny geomorfologicznie fragment doliny Brynicy, głęboko wciętej w wysoczyznę morenową. Jar o stromych zboczach (do 20 m) i krętym biegu rzeki cechuje się dużym spadkiem. Na przyległej wysoczyźnie rosną rzadkie zboczowe grądy grabowo-dębowo-sosnowe z dzwonkiem szerokolistnym, w których drzewa osiągają ponad 200 lat.

Dzwonek szerokolistny to okazała bylina należąca do rodziny dzwonkowatych, spotykana w lasach liściastych, na skrajach zarośli i w wilgotnych dolinach. Dorasta nawet do 120 cm wysokości, wyróżniając się dużymi, sercowatymi liśćmi oraz efektownymi, fioletowoniebieskimi kwiatami w kształcie dzwonków, które pojawiają się od czerwca do sierpnia. Roślina ta lubi gleby żyzne i wilgotne, najlepiej rośnie w półcieniu.

Miejsca na wycieczki przyrodnicze – Warmia i Mazury

Na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego znajduje się 36 pomników przyrody – drzewa, grupy drzew, aleje drzew, krzewy i głazy. W 2020 roku nieznani sprawcy podpalili i zniszczyli Dąb Rzeczypospolitej – najokazalszy pomnik przyrody Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego. Powalone drzewo można jednak cały czas oglądać. Dąb miał około 500 lat, wysokość 33 m, obwód w pierśnicy 3,5 m. Przy powalonym drzewie można także zobaczyć wbudowany w kamień osmalony fragment pnia podpalonego drzewa. Dąb leży przy rezerwacie Jar Brynicy, można do niego dojść ścieżką. Tuż obok znajduje się punkt widokowy na jar Brynicy.

Szlaki i trasy w parkach krajobrazowych Warmii i Mazur

Gdzie pojechać na wycieczkę w parkach krajobrazowych Warmii i Mazur? Na terenie GLPK oznakowano kilka ścieżek edukacyjnych, idealnych na spacery. Wspomnę o dwóch.

1) Ścieżka Szumny Zdrój to trasa o długości około 2,5 km. Wejście na szlak znajduje się na skraju Górzna, przy drodze prowadzącej do Czarnego Bryńska. Trasa ta pozwala poznać rezerwat Szumny Zdrój.

2) Leśna Ścieżka Dydaktyczna Nad Jeziorem Lidzbarskim ma długość 2,4 km. Start znajduje się przy siedzibie Nadleśnictwa Lidzbark. Ścieżka biegnie leśnymi drogami przez rezerwat Klonowo, a następnie wzdłuż urokliwego wąwozu, stromym zboczem ku południowo-zachodniemu skrajowi jez. Lidzbarskiego. Jej część stanowi urocza Aleja Dębów Pomnikowych.

Na terenie GLPK nie brakuje też szlaków rowerowych. Wymienię kilka z nich. Najpierw te, które startują w Górznie i w Górznie się kończą.

1) Szlak niebieski ,,Centralny” – Górzno, Fiałki, Falk, Czarny Bryńsk, Bryńsk Szlachecki, Górzno – 26,2 km

2) Szlak pomarańczowy ,,Północny” – Górzno, Falk, Traczyska, Gutowo, Fiałki, Górzno – 26 km
W Traczyskach znajduje się zespół młyński obejmujący młyn szachulcowy z 1905 roku oraz dom z 1912 roku.

3) Szlak czerwony ,,Południowy” – Górzno, Bryńsk Szlachecki, Nowy Świat, Wierzchownia, Górzno – 28,2 km

Jadąc tym szlakiem, dotrzemy do trójstyku trzech województw – kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i mazowieckiego – gdzie stoi symboliczny graniczny głaz narzutowy. W tym miejscu przebiegła również niegdyś granica pomiędzy dwoma zaborami: pruskim i rosyjskim.

Z kolei Wierzchownia to malownicza wieś letniskowa położona nad jeziorem Wierzchownia. Cześć zabudowy wsi ma charakter zabytkowy. Niegdyś funkcjonował tu drewniany młyn wodny pochodzący z przełomu XIX/XX wieku (w zespole młyńskim; obecnie ruiny).

A teraz szlaki, na które można wjechać w Lidzbarku i tamże wrócić.

1) Szlak niebieski „Wokół Jeziora Lidzbarskiego” – Lidzbark, wzdłuż jez. Lidzbarskiego, rez. Klonowo, Lidzbark – 7,98 km

2) Szlak czerwony „Obrazik” – Lidzbark, rez. Klonowo, Piaseczno, Obrazik, Lidzbark – 19,58 km

Trasa prowadzi do spokojnych leśnych ostępów dawnej osady Obrazik, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca wyludnioną wieś wraz z kapliczką. Jest też legenda.

Było to podczas srogiej zimy 1812 roku, kiedy rozbita armia Napoleona wycofywała się spod Moskwy. Jeden z oficerów, przedzierający się wraz z oddziałem przez okoliczne lasy w kierunku Lidzbarka, dotarł jedynie do leśnego rozstaju dróg – tam zmarł z powodu ran i wycieńczenia. Towarzyszący mu żołnierze pochowali go w mogile pod drzewem, a na pniu zawiesili obrazek św. Marii Magdaleny, patronki Marsylii, znaleziony przy poległym. Po odejściu Francuzów mieszkańcy Leźna umieścili w tym miejscu figurkę Matki Boskiej i wzniesioną kapliczkę otoczyli troską. Z czasem w pobliżu powstał przysiółek Małego Leźna, nazwany Obrazik – ku pamięci wydarzeń z czasów napoleońskich. W XIX wieku mieszkało tu około 60 osób, lecz po II wojnie światowej osada opustoszała, a jedyną pamiątką pozostała kapliczka. Do dziś krąży podanie, że w bezksiężycowe noce można tam usłyszeć odgłos kroków francuskiego żołnierza, stojącego na wiecznej warcie.

3) Szlak zielony „Dąb Rzeczypospolitej” – Lidzbark, Klonowo, rez. Jar Brynicy, Dąb Rzeczypospolitej, Lidzbark – 11,6 km

Kiedy myślimy o chronionej przyrodzie w Polsce, zazwyczaj pierwsze na myśl przychodzą parki narodowe – to one mają największy rozgłos, są symbolem i wizytówką krajowej natury. Jednak obok nich istnieje coś, co zasługuje na równie dużą uwagę – parki krajobrazowe. To właśnie one stanowią subtelne połączenie ochrony przyrody z codziennym życiem człowieka. Wędrując ich szlakami, obok lasów i jezior spotykamy wioski, kapliczki przydrożne, stare aleje drzew czy dawne dwory – elementy kultury wpisane w krajobraz w naturalny sposób. Dzięki temu w parkach krajobrazowych można doświadczyć harmonii między naturą a człowiekiem, czego w bardziej „dzikich” parkach narodowych często brakuje. To także przestrzeń spokojniejsza, mniej zatłoczona, sprzyjająca kontemplacji i poznawaniu lokalnych historii. Warto więc dać im szansę – nie zamiast parków narodowych, ale obok nich, jako uzupełnienie obrazu polskiej przyrody i kultury.

Magda, przewodnik po Mazurach