Województwo warmińsko-mazurskie to 24 tys. km2 geograficznych i geologicznych „rozmaitości”. Teren Warmii, Mazur i części Powiśla jest silnie zróżnicowany krajobrazowo.

Prezent, jaki w postaci osadów żwirowych, piaszczystych, ilastych i gliniastych przyniosło ostatnie zlodowacenie znacznie pofałdował omawiany obszar. Lądolód zlodowacenia Wisły(od 115 tys-11,7 tys lat temu), zlodowacenia bałtyckiego lub zlodowacenia północno-polskiego – pod takimi nazwami również funkcjonuje – wyrzeźbił  w podłożu już istniejącym lub naniesionym z północy potężne rynny. Najczęściej są to rynny zorientowane z północy na południe lub z północnego zachodu na południowy-wschód. Część z nich wypełniła się wodą, tworząc długie i dość głębokie jeziora. Tworzenie się rynien polegało na wypłukiwaniu spod topniejącego lądolodu dużej ilości piasku i żwiru. W ten sposób powstały potężne bruzdy pod masą lodu, a u czoła lodowca odłożyły się z wypłukanego materiału sandry (prawie płaskie powierzchnie, nachylone pod niedużym kątem ).  W miejscach, gdzie czoło lodowca na dłużej się zatrzymało utworzyły się moreny czołowe – miejsca o dużym nagromadzeniu materiału i dużych wysokościach bezwzględnych(jak na tereny nizinne). Przykładem takich miejsc mogą być: Wysoczyzna Elbląska (do około 200 m n.p.m.), Garb Lubawski (do około 300 m n.p.m.), Wzniesienia Górowskie (do około 200 m n.p.m.) i Wzgórza Szeskie (do około 300 m n.p.m.).

Ważnym elementem krajobrazu warmińsko-mazurskiego, który przyciąga najwięcej turystów, są jeziora. Rynnowe, już omówione, wytopiskowe – powstałe po wytopieniu brył martwego lodu w osadach polodowcowych oraz morenowe – powstałe po wypełnieniu wodą zagłębień terenu utworzonych po zejściu lądolodu. Szczególnym tworem powstałym już w okresie holocenu (tj. w okresie od ustąpienia lądolodu do teraz) jest deltowe Jezioro Druzno pod Elblągiem, powstałe w wyniku odcięcia przez nanosy rzeczne Wisły dawnej zatoki Morza Bałtyckiego.

Oprócz samej natury wpływ na kształtowanie krajobrazu Warmii i Mazur miał i ma ciągle człowiek,  który zmienia krajobraz budując szereg urządzeń hydrotechnicznych i zmieniając kształt i głębokość jezior. Procesy wynikające z działalności ludzkiej oraz procesy zachodzące w przyrodzie  spowodowały, że z powierzchni regionu znikło od czasu ustąpienia lądolodu ponad 60% śródlądowych zbiorników wodnych (a i tak region nazywany jest Krainą Tysiąca Jezior).

Sieć rzeczna Pojezierza Mazurskiego to kilkadziesiąt rzek, mniejszych i większych – Łyna (około 260 km), Pasłęka (około 200 km), Drwęca (około 250 km), Wel, Wegorapa, Krutynia, Pisa – to tylko niektóre z nich. W większości są to rzeki o charakterze nizinnym z nielicznymi fragmentami o większych spadkach – zwanymi przełomami. Odcinki przełomowe rzek w większości objęte są ochroną rezerwatową. Ważniejsze z nich to  Rezerwat Piekiełko na rzece Wel, Dolina Rzeki Wałszy oraz przełom rzeki Łyny w Rezerwacie Las Warmiński. Większość rzek odpływa na północ (oprócz np. Drwęcy – do Wisły pod Toruniem czy Pisy – do Narwii). Dwie z głównych rzek regionu są objęte prawie na całej swej długości ochroną rezerwatową – Pasłęka- ochrona bobra i Drwęca- rezerwat faunistyczny – ochrona ryb łososiowatych.

Krajobraz od wysoczyznowego, silnie pofałdowanego do równinnego, sandrowego porośniętego lasami iglastymi po wybrzeże Zalewu Wiślanego, z mocno zarośniętą linią brzegowa oraz tereny typowo pojezierne stanowią dobrą podstawę do tego, aby uprawiać zróżnicowane formy turystyki.